EUROPA NA 2ª METADE DO XIX: O IMPERIALISMO

 

1.- O colonialismo moderno dos ss.XVI-XVIII tiña unha vocación mercantilista, dirixida á procura de productos tropicais (alimentación e textil) e de metais preciosos, como manifestacións dunhas sociedades cada vez máis desenvolvidas e abertas. O término metrópole, sinónimo de centro de poder, reflicte relacións respecto das colonias: 1) de xerarquía e asimétricas; 2) de afinidade cultural; 3) de proximidade xeográfica.

2.- A finais do s. XIX os países industrializados lanzáronse a unha expansión económica, que se concretou nunha expansión territorial, que deu lugar a unha auténtica carreira colonial. Este imperialismo foi resultado, a parte dos económicos, dunha conxugación de factores: 1) políticos e técnicos; 2) políticos e ideológicos; 3) todas e simultáneamente.

 

3.- En efecto, o colonialismo contemporáneo, independentemente da súa continuidade co imperialismo mercantilista, ven determinado pola conxunción de factores económicos (programas de inversión en infraestructuras e de exportación dos excedentes de capital) e de factores políticos como: 1) políticas comerciais de ampliación dos mercados protexidos; 2) políticas de prestixio propios dunha potencia; 3) as dúas son válidas.

 

4.- Nas motivacións imperialistas tamén xogaron o seu papel os factores demográficos, máis ou menos vinculados ás inestabilidades politico-sociais internas dos países europeos. Isto explica a temprana conquista francesa de Alxeria: 1) a finais do s.XVIII; 2) no 1º tercio do s.XIX; 3) no 2º tercio do mesmo século XIX.

5.- A teoría seudocientífica da época reforzou a percepción de que os europeos eran non só materialmente superiores. Estas opinións conduciron a división da humanidade en razas atrasadas e desenvolvidas; é dicir, a xustificar ao imperialismo en motivacións: 1) de autosuperación das limitacións individuais; 2) da validez universal da civilización occidental; 3) as dous non son contradictorias.

6.- A finais do s.XIX a idea común dos dirixentes políticos europeos de que o status de potencia estaba condicionada pola extensión do seu imperio viña asociada a crencia : 1) nunha predestinación dos brancos como raza superior (racismo); 2) nunha misión históricacivilizadora (eurocentrismo); 3) as dous son válidas.

7.- Nas colonias buscábanse materias primas para a industria, alimentos para a crecente poboación europea e novos mercados para os productos excedentes das metrópolis ou para exportar capitais na procura de altos beneficios que financiarán: 1) as infraestructuras; 2) as actividades da poboación nativa; 3) ao propio exército colonial.

8.- Na expansión colonialista europea o protagonismo dos actores metropolitanos quedou en moitos casos delegado en actores periféricos, que pola súa actuación in situ amosaron unha agresiva especulación imperialista. Un exemplo representativo é o da British South África de Cecil Rhodes quen estableceu as fronteiras de: 1) Zambia e Zimbabue; 2) Rhodesia do norte e do sur; 3) as dous son válidas.

9.- Aparte das grandes sociedades de comercio colonial, os imperios servíronse dos seus oficiais colonialistas, conquistadores e governadores (C.Rhodes, governador de O Cabo) e éstes dos propios indíxenas como tropas auxiliares e dos caciques locais como eficaces colaboradores administrativos. O exemplo proposto polo Manual: 1) Stanley en nome da AIA; 2) Livingstone e o Comité da África francesa; 3) Sherpa Pinto e o Mapa Cor de Rosa.

 

10.- Empresarios, administradores e enxeñeiros europeos trasladáronse a tódolos recunchos del planeta formando unha minoría dominadora que utilizaron ás elites locais como colaboradores, previa adopción da educación occidental. Co tempo, asimilando as ideas da política europea reclamaron: 1) a súa participación política na metrópole; 2) a independencia política das colonias; 3) a igualdade xurídico-política universal.

11.- O dominio económico asegurábase mediante o control político. Algunhas áreas convertéronse en colonias, territorios gobernados directamente por funcionarios e soldados metropolitanos; outros eran protectorados nos que se mantiña un goberno local manexado pola potencia imperialista. Noutros casos, as potencias repartíronse territorios que teóricamente seguían independentes, dos que arrancaban privilegios comerciais e impoñían a extraterritorialidade xurídica. Segundo o Manual de texto, son as denominadas: 1) esferas de influencia; 2) áreas de influencia; 3) ámbitos de influencia.

12.- Entre as potencias europeas a principios do s.XX, a máis poderosa era o Imperio británico. A súa mariña, a maior do mundo, controlaba os mares e Londres era o primeiro centro financieiro e comercial. Entre as numerosas colonias, algunhas poboadas por inmigrantes europeos autogobernábanse baixo a tutela diplomática e de seguridade da Gran Bretaña: Son: 1) os enclaves; 2) os dominios; 3) os fideicomisos.

13.- Como a expansión cara o W. quedara interrompida pola independencia do continente americano o imperialismo europeo representado fundamentalmente por Inglaterra e Francia centrouse en África onde estableceron dous liñas de colonización moi definidas: 1) de A a B e de C a D; 2) de Exipto a O Cabo e de Senegal a Somalia; 3) de Súez a O Cabo e de Arxel a Dakar.

 

14.- A ampliación, con Bélxica, Alemaña e Italia, do número de actores imperialistas en África plantexa as primeiras tensións diplomáticas entre as potencias europeas, resoltas coa convocatoria:1) do Congreso de Berlín (1878); 2) da Conferencia de Berlín (1884-85); 3) dos Tratados de Versalles (1870 e 1919).

 

15.- En efecto, para evitar conflictos entre as potencias celebrouse en 1885 a Conferencia de Berlín no que se pactaron as regras do xogo. Entre éstas: 1) preferencia para a ocupación do interior pola potencia que dominara a liña de litoral; 2) dominación do territorio real e non teórica, é decir, con administradores e soldados sobre o terreo; 3) as dous son válidas se se comunican os avances ao resto das potencias.

16.- En quince anos trala Conferencia de Berlín, África consumou a súa parcelación. Mentras Gran Bretaña uni-lo sur e o norte do continente (O Cabo- O Cairo), outras potencias intentaron crear cintos de leste a oeste que unisen as súas colonias da costa atlántica e índica. Referímonos a: 1) Francia e Portugal; 2) Alemaña e España; 3) Bélxica e Italia.

17.- O poder colonial de Gran Bretaña manifestouse con toda a representatividade política do evento coa coroación en 1876 da raiña Victoria como Emperatriz da India. O marco cronolóxico deste deste fenómeno histórico do imperialismo o sitúa o Manual entre:1) 1875 e 1895; 2 )1850-1914; 3) 1873 e 1898.

 

18.- A apertura da Canle de Súez (Lessepps, 1869), ao acelerar a expansión colonialista cara ó continente asiático, convertirá ao mercado chinés nun novo escenario da competencia colonial e paralelo ao fenómeno migratorio trasatlántico reforza por 1ª vez na Historia a idea de globalización respecto :1) dun mercado único mundial; 2) dun pensamento único; 3) duns dereitos humanos.

 

19.- O imperialismo, incluso nas súas manifestacións menos violentas como a penetración comercial, desencadeou como non podía ser doutro xeito as resistencias dos pobos sometidos. Máis que de conciencia nacional habería que falar de afirmación das propias idiosincrasias. Un exemplo paradigmático o foron: 1) as guerras do opio e dos boxers; 2) o Gran Motín Cipaio e o Madhismo; 2) as dous son correctas.

 

20.- Á larga, as resistencias iniciais dos pobos sometidos evolucionarán en esforzos de modernización das súas estructuras políticas e económicas nun sentido occidental como medio de zafarse da propia prepotencia europea. O caso da revolución xaponesa Meiji é prototípico. Con menos éxito tamén foi a opción de:1) Marrocos; 2) Etiopía; 3) Turkía.

 

21.- O proceso de dominación do mundo á custa dos intereses dos pobos colonizados estivo permanentemente acompañada de tensións e de estratexias de riscos calculados entre as potencias imperialistas, tanto máis graves canto os territorios susceptibles de colonialismo se ían reducindo. Un exemplo, foi a crise de Fashoda entre:1) Francia e Alemaña; 2)Francia e Inglaterra; 3) Inglaterra e Alemaña.

 

22.- Fronte ós programas imperialistas de Francia e Inglaterra que buscaban a continuidade territorial das súas posesións coloniais, Alemaña, que chegara tarde ós repartos do continente africano, só puido aspirar a ocupar valeiros. As máis importantes colonias alemanas foron: 1) Camerún e Tanganika; 2) Togo e Madagascar; 3) Namibia e Liberia.

 

23.- O imperio colonial portugués estivo sempre ameazado polas pretensións inglesas e alemanas. O “mapa cor rosa” de Sherpa Pinto tampouco chegou a ser unha realidade, sen embargo e malia a percepción popular portuguesa, o imperio luso conservaría: 1) Guinea-Bissau e as Illas de Cabo Verde; 2) Angola e Mozambique; 3) as dous son correctas.

 

24.- A mediados do s.XIX España iniciou unha política de expansión por razóns de prestixio animada por Francia. Sen estratexias definidas poden cualificarse de simples aventuras. Os destiños destas iniciativas imperialistas foron: 1) México e Illas do Pacífico; 2) Marrocos e Cochinchina; 3) Marrocos e Guinea.

 

25.- A intervención española sen aparentes motivacións económicas no Sultanato de Marrocos, culminou na Batalla de Tetuán (1860), moi custosa en perdas humanas e moi limitada en beneficios territoriais. Aparte da cidade de Tetuán, significou a incorporación de: 1) Sahara; 2) Ifni; 3) Larache.

 

 

26.- A febre colonial europea contaxiouse a España na primeira década do s.XX. Ós intereses estratéxicos polo control do Estreito de Xibraltar, engadíronse ós económicos (explotacións mineiras). Dacordo con Francia a zona que correspondeu ós españois era unha rexión montañosa e descoñecida: 1) O Rif; 2) Ketama; 3) As Kábilas.

27.- A consolidación do Protectorado español en Marrocos, creado en 1912, non foi nada fácil. As resistencias lideradas por Abd.el-Krim culminaron na derrota de Annual (1920). Houbo que esperar para “pacificar” o territorio: 1) á conquista de Tánxer; 2) ó Desembarco de Alhucemas; 3) á caída da Dictadura de Primo de Rivera.

 

28.- Malia a presencia española na illa de Fernando Póo dende o s.XVIII, ésta non tivo repercusión no continente ata principios do s.XX (enclave de Guinea Ecuatorial –Río Muni, 1904). A ocupación tivo lugar: 1) por compra ós xefes locais; 2) por expedición militar con aliados; 3) por cesión internacional.

ESPAÑA NO S.XX: DITADURA DE FRANCO E MONARQUÍA DEMOCRÁTICA

 

ESPAÑA NO S.XX: DITADURA DE FRANCO E MONARQUÍA DEMOCRÁTICA

 

 

1.- A victoria de Franco na Guerra Civil debéuse en parte á axuda das potencias do Eixo Berlín-Roma. O novo Estado nacía como un Estado totalitario:1) de partido único; 2) militarista; 3) sen liberdade relixiosa.

 

 

2.- A guerra lóstrego (blitzkrieg) e a derrota do exército francés creou no nacionalismo español dúbidas a prol da entrada no conflicto bélico. Entre as vantaxes estaba a recuperación de Xibraltar e a creación dun imperio en África a costa do Marrocos francés. En contra, a fame e a creba do país. As negociacións tiveron lugar en outubro de 1940 na localidade fronteriza de:1) Hendaia; 2) Port-Bou; 3) Somport.

 

 

3.- Cando a derrota do Eixo fíxose evidente, a política española reforzou a neutralidade (retorno da División Azul, corpo voluntario na fronte oriental soviética). A victoria aliada supuxo a condea internacional do rexime franquista a través:1) da retirada de embaixadores e o peche da fronteira con Francia; 2) a negación como membro da ONU; 3) as dous son correctas.

 

 

4.-Na adaptación á nova orde internacional o franquismo abandonou os signos externos feixistas, adouptando medidas formalmente (non funcionalmente) democráticas como:1) a restauración dunhas cámaras de representantes plurais; 2) a elaboración dunha Leis Fundamentais; 3) nengunha das dous son correctas.

 

 

5.-A ruptura USA-URSS na interpretación dos Acordos de Ialta e Postdam convertirá ao rexime anticomunista de Franco nun aliado oportunista dos norteamericanos a través do pacto bilateral de 1953 (axudas económicas por bases militares).Dous anos máis tarde España ingresa:1) na CEE; 2) na OTAN; 3) na ONU.

 

 

6.- As restriccións ao comercio impostas pola guerra mundial levaron ao goberno franquista a impoñer unha política autárquica, concretada nun intervencionismo de Estado (supresión da liberdade de mercado e control das actividades económica, medidas de incremento da producción agraria e creación do INI, etc.), insuficiente para superar a dependencia exterior.Cronolóxicamente a autarquía extendeuse:1) ós 40; 2) ós 50; 3) ós 60.

 

 

7.- As desviacións e as insuficiencias da Autarquía trataron de superarse a través dunha serie de medidas de carácter liberalizador que permitiron a entrada de capital exterior e con ela o arranque do desenvolvemento económico. A nova política coñeceuse como:1) Plano Marshall; 2) Plano de Estabilización; 3) Plano de Reconversión.

 

 

8.- Ó termo da Guerra Civil implantouse un modelo de sociedade semellante ó que existía con anterioridade á proclamación da II República cos sectores tradicionais, xunto a Igrexa e o Exército, como os máis influentes. Ideolóxicamente, o rexime baseouse no ideario de Falanxe e a participación política no marco da Ditadura a través:1) do Movemento Nacional;2) da FET e das JONS; 3) as dous son a mesma cousa.

 

 

9.- Ó acabar a II G,M, as posesións coloniais españolas comprendían o Sáhara, Ifni, Guinea Ecuatorial e o Protectorado do norte de Marrocos. A Independencia do territorio rifeño en 1956 foi `paralela a do Marrocos francés. En 1969, selles incorporou Ifni. Ese mesmo ano Rio Muni e as Illas de Fernando Póo e Annobón convirtéronse nun novo Estado baixo a presión descolonizadora:1) da opinión pública internacional; 2) da ONU; 3) da OUA.

 

 

10.- O Sáhara occ. de case 2.500.000 Kms2 e de menos de 100.000 habs, posúe os depósitos máis ricos de fosfatos do mundo. A reinvindicación de Marrocos sobre este territorio ó final da ditadura franquista, levou a España a repartila, coa oposición da poboación saharaui,entre os dous veciños do norte e do sul (Marrocos e Mauritania) :1) no Congreso de Rabat; 2) no Foro de Nuakchott;3) na Conferencia de Madrid.

 

 

11.- Nos anos 60 uníanse en España desenvolvemento económico e procesos de apertura política, se ben baixo un férreo control dos medios de comunicación e de persecución das organizacións de opositores. En 1966, aprobouse unha reforma das Cortes, pola que se creaba a figura do Presidente de Goberno e se establecía a forma de sucesión ao Caudillo. A nova lexislación é coñecida como:1)Foro dos Españois; 2) Lei Orgánica; 3) nengunha é correcta.

 

 

12.- Nestes anos 60 a oposición antifranquista maniféstase fragmentada tanto no eido político como socio-sindical. No primeiro, atopamos aos nacionalismos periféricos, comunistas, socialistas e democristiáns. Representantes destas úútimas ideoloxías solicitaron aos países europeos que esixisen reformas democráticas á España de Franco. Este episodio coñécese como:1) ”o contubernio xudeo-masónico”; 2) a reunión de Múnich de 1962; 3) as dous son correctas.

 

 

13.- O chamado “milagre español” reproduciu o crecemento económico dos países de Europa occ., aínda que con retraso e sen que apenas supuxese reformas políticas. As bases deste relanzamento económico foron, xunto ós Planos de Desenvolvemento:1) a emigración e o turismo;2) as remesas dos emigrantes;3) a venda dos pobres e xaque logo, do paro.

 

 

14.- Houbo tres Planos de Desenvolvemento entre 1964 e 1975 que convirtiron a España no décimo país industrial do mundo (sectores siderúrxico, automovilístico e de construcción). Con todo, España seguíu sendo un país exportador de productos agrarios (aceite, cítricos e viños). Os beneficiarios desta industrialización foron:1) as clases medias e as cidades; 2) as rexións de maior tradición fabril exclusivamente;3) os sectores de apoio ó réxime.

 

 

15.- Ó final do réxime franquista, nun contexto de desaxustes económicos internos (atraso agrario, dependencia tecnolóxica, saturación urbana e falla de infraestructuras) agravada pola crise enerxética, medrou a oposición nos ambientes estudiantil e obreiro. Malia os intentos de perpetuarse (cfr.,”O bunker”), este réxime personalista desaparecerá coa morte do seu fundador:1) 20 D de 1973; 2) 20 N de 1975; 3) 23 F de 1981.

 

 

16.- Trala morte de Franco restaurouse a Monarquía con Xoán Carlos I, nomeado sucesor por aquél. O Rei favorecerá a implantación dun réxime democrático e o Presidente Suárez dará os pasos para desfacer o Estado franquista sen vacío legal a través:1) dun referendun para a Reforma Política; 2) da convocatoria de Cortes constituíntes; 3) as dous,por esa orde.

 

 

17.- A Constitución española aprobada en decembro de 1978 define a España como monarquía parlamentaria (división de poderes) e como o estado das Autonomías (fronte a unha concepción centralista). Históricamente as duas constitucións que recoñeceron este feito foron:1) as de 1873 e a de 1931; 2) as de 1812 e 1837; 3) as de 1845 e 1876.

 

 

18.- A Constitución de 1978 permite a cada Comunidade do Estado acceder á Autonomía por vías diversas; sen embargo, despois de dous décadas de vixencia a organización institucional de todas elas é bastante similar. Polo que respecta ás competencias transferidas debemos diferenciar as chamadas Comunidades “históricas”, é dicir:1) Castela e Aragón; 2) Galicia, Euskadi e Cataluña; 3) Navarra e Granada.

 

 

19.- Ó largo do s.XX España deu pintores fundamentais para a arte contemporánea, o que supuxo un reto e tamén unha sombra para os artistas das xeneracións posteriores. Entre 1945 e 1980 salientan colectivos e personalidades como:1) Dau al Set e A.Tapies; 2) O Paso e A.Saura; 3) as dous son correctas.

 

 

20.- Na consolidación da democracia española hai que salientar as aportacións da UCD de Adolfo Suárez (transición democrática), do PSOE de Felipe González (entrada na CEE e na OTAN) e do PP de José María Aznar (entrada na UEM). Ó largo de toda esta etapa histórica o problema social máis importante foi:1) o paro; 2) o terrorismo; 3) a drogadicción.

 

España nas primeiras décadas do s.XX

O REINADO DE ALFONSO XIII

 

As dificultades do reinado

 

1.- Historiográficamente e tamén polos actores históricos dous décadas máis tarde, as dificultades do reinado de Alfonso XIII sitúanse no inicio do s.XX, tralo desastre do 98 (perda das colonias) e o esgotamento do sistema da Restauración, que identificamos: 1) coa dinastía francesa dos Borbóns; 2) coa Constitución de 1876; 3) as dous son correctas.

 

2.- A perda das últimas colonias do imperio español provocou a crise do nacionalismo centralista do Estado e como consecuencia a emerxencia dos nacionalismos periféricos. Fronte aos nacionalismos vasco e galego, menos desenvolvimos, salienta o nacionalismo catalán, que obtivo como froito das súas presións ao goberno en 1913 a: 1) mancomunidade; 2) autonomía; 3) soberanía.

 

3.- Outro dos grandes problemas que tiveron que afrontar os gobernos da Restauración durante o reinado de Alfonso XIII foi a guerra de Marrocos. A influencia sobre a rexión foi unha proposta francesa aceptada pola Monarquía española en 1906 na Conferencia de: 1) Alxeria; 2) Algeciras; 3) Marsella.

 

O fracaso dos partidos institucionais.

 

4.- O maior problema da Restauración derivaba dun bipartidismo (partido conservador e partido liberal) incapaz de dar resposta aos problemas sociais, por canto as súas diferencias non cuestionaban a estructura social burguesa. A comezos do s.XX existía a convicción da necesidade de cambios e a palabra clave era: 1) rexeneración; 2) reforma; 3) revolución.

 

Un rexeneracionismo moderado e insuficiente.

 

5.- A versión rexeneracionista de Antonio Maura (1907-09), se concretou nunha lei electoral contra o caciquismo e na creación de organismos para o desenvolvemento e a modernización económica, que foron publicitadas como unha: 1) “revolución desde arriba”; 2) “revolución desde abaixo”; 3) “reforma desde a base”.

 

6.- O embarque de tropas a Marrocos movilizou as organizacións obreiras e desendecanou unha violenta represión (Semana Tráxica, 1909) que forzaría a dimisión do goberno conservador de Maura. Tampouco lograría reduci-las tensións o posterior goberno liberal de: 1) Canalejas; 2) Dato; 3) Romanones.

A crise do sistema.

 

7.- Aínda que España permaneceu neutral durante a I Guerra Mundial as tensións medraron (cfr., folga xeral de 1917) co aumento dos prezos, coas reinvindicacións catalanistas e das xuntas militares. A crise do sistema da Restauración conduciu inevitablemente á Dictadura: 1) tralo revés militar en Marrocos; 2) trala derrota de Annual; 3) as dous son correctas.

 

 

A DITADURA DE PRIMO DE RIVERA.

 

O cirurxián de ferro.

 

8.- Un estado de opinión favorable á orde e á seguridade levou a Miguel Primo de Rivera a suspender a Constitución de 1876 e a asumir o papel de cirurxián de ferro en expresión do rexeneracionista Joaquín Costa. Alfonso XIII aceptou o golpe de Estado ao mandarlle formar goberno. Era o ano: 1) 1921; 2) 1923; 3) 1925.

 

A paréntese constitucional.

 

9.- O primeiro goberno de Primo de Rivera,l só de militares, o chamado Directorio Militar, afrontou a cuestión de orde pública (represión do anarquismo) e a guerra de Marrocos á que puso fin: 1) co Desembarco de Alhucemas, 1925; 2) coa toma de Xauén; 3) co apoio da flota inglesa.

 

10.- O apoio popular contrastou co rexeitamento dos intelectuais (Unamuno e Ortega y Gasset). Para acabar coas críticas formou un goberno con civís, o Directorio Civil. O reforzamento do réxime a través da Unión Patriótica foi incapaz de contrarrestar unha progresiva oposición: 1) dos nacionalistas; 2) dos partidos obreiros; 3) do propio Exército.

 

O final da Ditadura.

 

11.- Trala dimisión (xaneiro de 1930) del Dictador. Alfonso XIII encargou ao Xeneral Berenguer a volta á normalidade constitucional (“dictabranda”); mais a monarquía desprestixiada amosarase inviable e perderá o 12 de abril de 1931: 1) unhas eleccións municipais; 2) unhas elección legislativas; 3) un referendun pola forma de Estado.

 

 

A SEGUNDA REPÚBLICA

 

Unha auténtica ruptura.

 

12.- O 14 de abril de 1931 Alfonso XIII abandonou España e pacífica e esperanzadamente proclamouse a República. España adquirirá características propias da modernidade: sufraxio feminino, separación Igrexa-Estado y partidos de masas. Os cambios producíanse nunha sociedade: 1) maioritariamente rural; 2) moi contrastada nos grupos sociais; 3) as dous son correctas.

 

As primeiras medidas do Goberno provisional.

 

13.- Un goberno provisional moi heteroxéneo no que estaban representados republicanos como Alcalá-Zamora, Lerroux e Azaña e socialistas como Largo Caballero e Indalecio Prieto, tivo que afrontar “o problema catalán” (proclamación de independencia pola ERC de Maciá) aprazado á concesión no marco da Constitución da: 1) mancomunidade; 2) autonomía; 3) soberanía.

 

14.- As accións violentas contra a Igrexa provocaron desconfianza nas autoridades por parte dos católicos moderados. Entre as medidas do Goberno Provisional, xunto a convocatoria das Cortes constituíntes (xuño) están: 1) a reforma do Exército; 2) decretos laborais e a creación de escolas contra o analfabetismo; 3) todas.

 

A organización da República

 

15.- As elección de xuño deron maioría aos socialistas e aos republicáns de ezquerda manténdose o mesmo Goberno provisional. A Constitución foi aprobada en decembro de 1931. España era definida como unha: 1) República democrática de traballadores de todas as clases; 2) República Socialista; 3) República Popular.

16.- Algúns artigos da Constitución eran unha declaración de principios para futuras reformas (dereito de propiedade privada limitado aos intereses do Estado ou o que recoñecía a necesidade dunha reforma agraria). Polo que se refire ás reducidas competencias do Presidente da República, controladas polas Cortes, estaba a: 1) Xefatura dos Exércitos; 2) designación do Xefe de Goberno; 3) formación do Goberno.

 

 

AS ETAPAS POLÍTICAS DA REPÚBLICA.

 

As reformas da esquerda (1931-33)

 

17.- Aprobada a Constitución, as Cortes elixiron a Alcalá Zamora como Presidente da República e a Manuel Azaña como Xefe de Goberno. A reforma do Estado centralista prevía a posibilidade de aprobar estatutos de Autonomía. O de Cataluña aprobouse en septembro de: 1) 1932; 2) 1936; 3) 1938.

 

18.- Mentras a reforma do Exército pretendía un corpo eficaz e moderno e reduci-lo seu tamaño (paso á reserva, peche da Academia militar, supresión de ascensos por méritos de guerra, etc.), a reforma agraria pretendía, sen chegar a consegui-lo, terminar co atraso da agricultura, aumenta-la extensión de terras cultivadas e a producción. A axencia responsable de leva-la adiante era: 1) o IRA; 2) o IRYDA; 3) o INC.

 

19.- A política relixiosa pretendía recorta-la influencia da Igrexa católica na sociedade a través dunha lexislación laicista segundo o modelo da República francesa, que tivo como leis máis relevantes: 1) a disolución da Compañía de Xesús; 2) a Lei de Congregacións Relixiosas prohibindo ás ordes relixiosas exerce-lo ensino; 3) as dous son correctas.

 

As manifestacións de descontento.

 

20.- As reformas non resolveron os problemas e a decepción pola reforma agraria provocou revolucións libertarias cruelmente reprimidas (cfr., xaneiro 1933, Casas Viejas en Cádiz). Tampouco prosperou o golpe de Estado do xeneral Sanjurjo en 1932; mais, se a ezquerda se desgastaba a dereita se organizaba na: 1) CEDA; 2) CECA; 3) FDAE.

 

O Bienio Conservador (1933-35).

 

 

 

 

21.- Trala dimisión de Azaña, as eleccións de novembro de 1933 deron a victoria á dereita de Gil Robles e ao partido Radical. O Goberno Lerroux, limitouse a frear as actuacións do bienio anterior e as posturas políticas radicalizáronse. Xa en outubro de 1933 José Antonio fundara: 1) Falanxe Española; 2) Xuntas de Defensa Hispánica; 3) Xuntas de Ofensiva Nacional-Sindicalista.

 

 

22.- A tensión culminou na Revolución de 1934 (pola concesión de ministerios para a CEDA). UXT convocou unha folga xeral e Companys, proclamou a independencia de Cataluña. A iniciativa de Companys foi sufocada fácilmente, mais o control obreiro de Asturias precisou a mobilización: 1) dos corpos policiais autonómicos 2) do Exército de Terra; 3) do Exército de Marrocos.

 

Cara á guerra.

 

23.- Alcalá Zamora ante o desacordo Goberno e Cortes convocou novas eleccións que en febreiro de 1936 gañaron as ezquerdas da Fronte Popular. O novo Goberno retomou as reformas confiando na maioría das Cortes. Mentras a violencia entre os extremismos era cada vez mayor, parte do Exército preparaba un golpe de Estado baixo a dirección de: 1) Sanjurjo; 2) Mola; 3)Franco

 

 

A GUERRA CIVIL

 

Un pronunciamento fracasado.

 

24.- Mentras oficiais do Exército consideraban, ante a desorde, necesario asumir o poder, Azaña, novo Presidente da República (abril 1936), afastaba de Madrid aos sospeitosos de conspiraren (Goded, Mola, Franco). Sen embargo, o día 17 de xullo sublevouse o Exército de Marrocos e o 18 no resto da península. Fracasaron en Madrid e Barcelona pola: 1) entrega de armas do Goberno ás organizacións obreiras; 2) resistencia anarco-sindicalista; 3) as dous, respectivamente.

 

Os recursos dos dous bandos.

 

25.- O bando republicano tivo que superar unha crise de goberno (Giral por Casares Quiroga); non obstante, controlaban as cidades e as industrias e contaban cos apoios de Francia, Inglaterra, de México e da URSS. O bando nacional coa parte do Exército mellor preparada, dominaba cuncas mineiras e cerealistas e contou co apoio de: 1) Italia; 2) Alemaña; 3) as dous máis Portugal.

 

26.- Dende o inicio da G.C. unha parte da nación apoiou aos sublevados. En outubro de 1936, Franco foi proclamado: 1) Xeneralísimo 2) Xeneralísimo e Xefe do Estado; 3) Xeneralísimo e Xefe de Estado como Caudillo de España.

 

O desenvolvemento da guerra.

 

27.- O alzamento triunfou rápidamente en Navarra, Canarias e Marrocos, desde onde se transportaron tropas a Andalucía. Nunha 1ª fase da contenda (agosto do 36 a marzo do 37) o obxetivo dos sublevados era a capital e sé de Goberno. Fracasado o asalto de Madrid Franco tentou rodeala, mais os republicanos impedírono: 1) en Jarama e Guadalajara; 2) en Brunete e Belchite; 3) na batalla do Ebro.

 

28.- Nunha 2ª fase (marzo do 37 a xuño do 38) Franco decidiu acabar coa fronte norte (Asturias-País Vasco) que se afundiu en outubro de 1837. As batallas de distracción do Goberno republicano fracasaron. En abril de 1938 as tropas de Franco: 1) tomaron Castellón; 2) aillaron a Cataluña; 3) as dous son correctas.

 

29.- Na terceira fase (xullo do 38 a abril do 39) tivo lugar a decisiva batalla do Ebro que permiteu a Franco en febreiro de 1939 a ocupación sen resistencia de Cataluña e a finais de marzo a toma de: 1) Madrid; 2) Valencia; 3) Cartagena.

 

30.- O saldo da guerra alcanza ós 600.000 mortos e a emigración forzada doutras 300.000 persoas. Débese insistir en que a loita iniciada en xullo do 36 non foi só un enfrontamento militar. Na zona nacional fíxose unha represión sistemática de tódalas forzas opositoras. Na zona republicana a desintegración das institucións provocou actuacións ioncontroladas como: 1) as matanzas do cárcere Modelo e de Paracuellos; 2) a persecución física de todo relixioso; 3)as dous son correctas.

 

 

O MUNDO NA 2ª 1/2 DO S.XX: DESCOLONIZACIÓN E BIPOLARIZACIÓN

1.- Unha das consecuencias máis importantes da II GM foi o inicio do proceso de descolonización, é dicir, do acceso á independencia daqueles países que estaban sometidos ao rexime colonial. Cronolóxicamente extendeuse: 1) desde 1945 a 1975; 2) paralelamente á guerra fría e á distensión da coexistencia pacífica; 3) as dous son correctas.

2.- O acceso á independencia non implicou necesariamente a autonomía económica ou cultural. Na nova situación as antigas colonias son agora países subdesenvolvidos de economía dependente, que se manifesta a través dun comercio desigual (venda de materias primas e de pobres a cambio de manufacturas). Trátase, pois, dun fenómeno de: 1) neo-foralismo; 2) neo-colonialismo 3) neo-capitalismo.

3.- A primeira vaga descolonizadora iniciouse en Asia. No subcontinente indio a loita pola independencia do Imperio británico coñecera fitos como o Pacto de Lucknow (1916), de converxencia dos nacionalistas hindúes do Partido do Congreso (Nehru) e da Liga Musulmana (Alí Khinnah). O movemento adquiriu un gran desenvolvemento no periodo de Entreguerras arredor de:1) Mahatma Gandhi ; 2) Indhira Gandhi; 3) Rajiv Gandhi.

4.- A independencia do Indostán en 1947 non impediu a división de hindúes (Unión India) e de musulmáns (Pakistán e Bangla Desh) como mal menor dunha violencia:1) que costou a vida do propio Gandhi; 2) millóns de desprazados; 3) as dous son correctas .

5.- O proceso de independencia de Indonesia (1949) é representativo dentro do escenario asiático: colonia europea ocupada polo xaponeses que finalmente derrotados lle permite rexeitar o estatuto neocolonial ofertado pola metrópoli (neste caso, o Reino de Holanda). O primeiro Xefe de Estado desta República islámica foi:1) Sukarno; 2) Suharto; 3) U Thant.

6.- A colonia francesa de Indochina tamén coñeceu trala II GM unha proclamación unilateral de independencia (Ho Chi Minh). A guerra prolongouse ata os acordos de Xenebra de 1954 que dividiu o territorio en 3 novos Estados: 1) Vietnam, Malasia e Siam; 2) Vietnam, Laos e Camboia ; 3) Vietnam, Thailandia e Tonkín.

7.- A segunda vaga de descolonización extendeuse polo norte de África. Libia, excolonia italiana e baixo a tutela da ONU desde 1946 obtivo a súa independencia en 1951. Nas colonias francesas do Mogreb (Marrocos, Alxeria e Tunisia) a presión popular independentista desde 1954 tivo respostas máis ou menos represivas da metrópoli en función: 1) da unidade ou non dos políticos imperialistas ; 2) da antiguidade do establecemento colonial ; 3) da proximidade xeográfica ao territorio de Francia.

8.- A vaga descolonizadora pola África subsahariana extendeuse desde 1958 (Ghana) a 1977 (Namibia) e supuxo o desmantelamento dos imperios británico e francés, malia a adoupción de estratexias descolonizadoras diferenciadas (de autogoberno e de integración plena, respectivamente). A Commonwealth ou asociación do Reino Unido coas excolonias é unha institución: 1) política; 2) económica; 3) lingüística e cultural.

9.- En África alternaron os procesos de transición pacíficos cos violentos. Especialmente conflictivo foi a independencia das colonias portuguesas. Outras independencias complicadas, ainda que con diferencias entre sí, foron:1) as de Guinea e Senegal; 2) Kenia e Congo; 3) Somalia e Rodhesia.

10.- A descolonización implicou a aparición de novos actores políticos á marxe dos bloques socialista e capitalista enfrontados nos anos da guerra fría, tal como se manifestou na Conferencia de Belgrado (1961) co Movemento de Países Non-aliñados. A afirmación do dereito de autodeterminación que recolle a Carta das UN foi unha reinvindicación da 1ª Conferencia de Países Afroasiáticos (1955) celebrada en: 1) Bandung; 2) Pekín; 3) Trípoli.

11.- Rematada a II GM e malia os conflictos abertos como resultado da diferente interpretación dos acordos de Ialta (Grecia, Berlín, etc.), o primeiro enfrontamento entre as superpotencias con manifestacións bélicas tivo escenario asiático (guerra de Corea, 1950-53). O armisticio de Pammujon deixaba as cousas como no momento da rendición dos xaponeses ante rusos e americanos, un país dividido en dous Estados: 1) polo paralelo 42; 2) polo paralelo 38; 3) polo meridián 190 lonx E.

12.- A morte de Stalin en 1953 e o proceso de desestalinización subseguinte (XX Congreso do PCUS) favoreceu a transición cara a unha distensión nas relacións internacionais da chamada “guerra fría” (doutrina Truman e idanovismo). O novo marco internacional no que as superpotencias recoñecían os seus liderazgos nos seus respectivos bloques de aliados foi cualificado historiográficamente como: 1) de resposta flexible; 2) de coexistencia pacífica; 3) de contubernio antinatural.

13.- As tensións no interior de cada bloque puxeron en evidencia máis a suposta homoxeneización que a xerarquización dos mesmos, só cuestionada a partir da autonomía nuclear (Gran Bretaña, Francia, R.P. De China). Dous acontecementos que exemplifican esta consolidación do liderazgo americano e ruso foron en 1956: 1) a crise da canle de Suez e a invasión de Budapest; 2) a guerra dos Seis Días e e a guerra do Yom Kippur; 3) a invasión de Checoslovaquia e a crise de Cachemira.

14.- Outras crises internacionais, xa na década dos 60 foron a construcción do Muro de Berlín (1961) e a crise dos misiles de Cuba (1962), nas que os bloques a través das súas superpotencias mediron as súas capacidades de presión diplomática. Os Xefes de Estado de USA e da URSS nes es históricos momentos eran:1) Eisenhower e Molotov ;2) Kennedy e Kruchev; 3) Jonshon e Breznev.

15.- O final da guerra de Indochina (1954), Vietnam dividiuse en dous polo paralelo 17. En Vietnam do Sul, o goberno autoritario provocou a aparición dunha resistencia armada ou “vietcong”; así como a expansión comunista do norte favoreceu a intervención americana (1960-1973). A unificación baixo o goberno de Hanoi tivo lugar en :1) 1975; 2) 1980; 3) 1985.

16.- A URSS pola súa banda, apoiou militarmente a países africáns (Angola, Etiopía) e hispanos (Nicaragua) enfrontados co liderato capitalista; mais tamén para mante-lo equilibrio con USA interveu en Afganistán (1979-1989), malia a condea da ONU, dos Países Non-aliñados e: 1) do movemento dos budistas talibáns; 2) da Liga Islámica; 3) dos fundametalistas hindús.

17.- Ata mediados do s.XX os grandes grupos petroleiros eran norteamericanos, británicos e holandeses. A partir de 1960 coa fundación da OPEP comenzaron os países productores a idear unha política común. En outubro de 1973 o petróleo convirteuse nunha arma política. O factor desencadeante foi:1) a revolución iraní de Khomeini; 2) a invasión de Kuwait; 3) a guerra árabo-israelí do Yom Kippur.

18.- Coas crises dos prezos do petróleo de 1973 e de 1979 o mundo occidental decatouse da súa dependencia respecto desta fonte de enerxía; denante esta situación e co fin de reparti-la os países desenvolvidos crearon: 1) un Comité de Administración da Crise ; 2 )unha Diputación Xeral de Emerxencias; 3) unha Axencia Internacional da Enerxía.

19.- A revolución que derrocou á dinastía Pahlevi e instaurou a República Islámica en Irán enmárcase no contexto do rexeitamento polos países islámicos do neocolonialismo occidental. Este descontento manifestouse nunha volta ó sentido estricto do Corán tanto no relixioso como no político. Exemplos de fundamentalismo islámico son:1) os Irmáns musulmáns e a Fronte Islámica de Salvación; 2) Hezbolá e Hamas; 3 ) as dous son correctas.

20.- A política de “firmeza” e de desafío armamentista do Presidente USA, R. Reagan acelerou as contradiccións internas do bloque soviético. O fracaso das reformas (perestroika e gladnost) de Gorbachev (Secretario do PCUS) e o Golpe de Estado de 1991 provocou a desaparición da URSS sustituida pola: 1) Comunidade de Estados Independentes; 2 ) Confederación de Estados Soberáns; 3) Sociedade de Estados Solidarios.

A grande guerra e a crise do estado liberal

0.- O devalo do Imperio turco na rexión balcánica provocou a inestabilidade da rexión con tensións entre os Imperios austríaco e ruso, dos que saíron beneficiados os nacionalismos eslavos coa fundación de novos Estados como: 1) Serbia; 2) Bulgaria; 3) ás anteriores hai que engadirlles, Romanía. 

1.- O final do s.XIX cada Estado europeo tentaba garanti-la súa seguridade e a súa posición internacional a través de alianzas secretas e políticas militaristas a prol do progreso técnico e do aumento demográfico, que multiplicaron a desconfianza diplomática e acrecentaron na opinión pública o belicismo. Este periodo é coñecido como: 1) a guerra tonta; 2) a paz armada;3) a unión sagrada. 

2.- No verán de 1914 a crise de Saraxevo provocou a declaración de guerra de Austria a Serbia co apoio de Alemaña. O mecanismo das alianzas secretas púxose en marcha: Rusia declarou o seu apoio a Serbia, e ao seu lado fixérono Francia e Gran Bretaña; é decir a: 1) Triple Alianza; 2) Triple Entente; 3) Triple Coalición. 

3.- Trala declaración de guerra, recibida con entusiasmo popular, os exércitos mobilizáronse con rapidez para lograr canto antes unha victoria decisiva que tardaría catro anos en chegar. Establecéronse duas frontes, o estancamento dos mesmos significou que: 1) a guerra de movementos deu paso á guerra de trincheiras; 2) a guerra de trincheiras deu paso á guerra de movementos; 3) as dous tácticas déronse sincrónicamente. 

4.- Co tempo a incapacidade de decisión bélica levou a cada país a controlar a súa industria para producir máis armas e obte-las materias primas necesarias. Paralelamente á racionalización dos alimentos e racionalización de tódolos recursos aos fins militares, a guerra extendeuse geográficamente coa incorporación de novos aliados: 1) Turquía e Bulgaria a prol das potencias centrais; 2) Italia e Romanía a favor dos aliados; 3) as dous son correctas. 

5.- En 1917 a situación cambiou. Namentras Francia resistía nas trincheiras e Alemania decretaba a guerra submarina total, estalaba a revolución rusa, precipitada en parte pola desastrosa xestión do goberno tsarista. Finalmente, co triunfo bolchevique tódolos esforzos militares concentráronse na fronte occidental, no que resultou decisivo a entrada no conflicto: 1) de Xapón; 2) dos EEUU; 3) de Portugal y España. 

6.- As consecuencias da I G.M. foron amplias e duradeiras; en tre éstas, un novo mapa europeo coa desaparicióndos Imperios alemán, austro-húngaro e turco sustituidos na Europa oriental por novos Estados. Con Rusia apartada da comunidade internacional ( control sanitario) e nunha situación caótica convocouse a Conferencia de: 1) Locarno; 2) de Londres; 3) de París.  

7.- Na Conferencia de Paz, celebrada en 1919 para a redacción dos tratados que recollían as condicións impostas aos vencidos, propoñíase o dereito de autodeterminación das nacionalidades e a creación dunha organización internacional que arbitrara nos conflictos entre os Estados. Referímonos: 1) a ONU; 2) a Sociedade de Nacións; 3) son a mesma cousa. 

8.- Na Conferencia de Paz se estableceron tratados do conxunto dos vencedores con cada un dos vencidos. Respecto das durísimas condicións impostas a Alemaña salienta as perdas territoriais, a entrega da súa flota e a reducción do exército a 100.000 homes, sancións económicas por indemnizacións de guerra e por riba de todo a condena moral da culpabilidade no conflicto. Este tratado firmouse no Pazo de: 1) St Germain; 2) Trianon; 3) Versalles. 

9.- EEUU, que dicía que entrara na guerra para defende-la democracia, sentiuse decepcionado polo que consideraba la mesquindadade europea na Conferencia de Paz. O Senado negouse a ratifica-los acordos alcanzados por Wilson e consecuentemente: 1) non participar en nengunha organización internacional; 2) intervir por vía interposta de Gran Bretaña; 3) condicionar su política internacional á potencia emergente da URSS. 

10.- A experiencia da guerra impuxo a planificación e coordinación dos recursos económicos e o resentimento dos vencidos que favoreceron: 1) unha intervención estatal na economía vs ortodoxia liberal; 2) o cuestionamento democrático; 3) podemos validar ás dous. 

11.- En 1917 Rusia era un país habitado sobre todo por campesiños con moi baixo nivel de vida que traballaban para unha aristocracia latifundista. En 1861, abolírase a servidume feudal, pero só unha minoría de campesiños tiña unha situación acomodada despois dos intentos inconclusos de reforma agraria. Esta minoría estaba formada polos: 1) mukhiks; 2) kulaks; 3) lumiks. 

12.- A industrialización era rápida arredor das grandes cidades como Moscú ou San Petersburgo (Petrogrado desde 1905), pero en relación co tamaño do país a burguesía era escasa para transformar as institucións políticas cara a un sistema parlamentario que sustituira ao Goberno do Tsar, por unha monarquía : 1) autocrática; 2) aristocratica; 3) electiva . 

13.- Xunto ás organizacións liberais, existían tamén pequenos grupos revolucionarios cruelmente reprimidos pola policía. Estas agrupacións radicais diferenciábanse segundo as súas aspiraciós de cambio estiveran no campo (eseristas) ou na industria (marxistas). O socialismo marxista a partir da revolución de 1905 dividiuse en maioritarios e minoritarios; é dicir.: 1)mencheviques e bolxeviques; 2) bolxeviques e mencheviques; 3) marxistas e leninistas. 

14.- A I Guerra mundial amosou con claridade a ineficacia do réxime zarista. En febreiro de 1917 organizáronse en Petrogrado manifestacións que levaran á abdicación do zar Nicolás II e á proclamación da República sobre unha duplicidade do poder, a Duma (Parlamento) e os Soviets ou: 1) Consellos de obreiros; 2) organizacións comunistas; 3) corpos militares. 

15.- Mentras da fronte non chegaban novas dunha evolución favorable a Rusía, no interior o descontento medraba polo aprazamento das reformas. A chegada de Lenin do exilio se concretou na adopción polos bolxeviques das “teses de abril” e finalmente, no triunfo da revolución de outubro, que esixía “todo o poder para…” : 1) a Duma; 2) os Soviets; 3) o Goberno. 

16.- A Rusia “soviética” firmou a paz con Alemaña a costa de perdas territoriais (Tratado de Brest-Litovsk). Cando o poder pasou a ser monopolio dos comunistas estalou, apoiada polas potencias europeas, a guerra civil que rematou co triunfo do Exército Vermello. En 1924, o ano da morte de Lenin o Estado definiuse constitucionalmente como: 1) URSS; 2) CCCP; 3) CEI. 

17.- Durante a G.C. Lenin impuso unha economía de guerra (nacionalización dos medios de producción). A reconstrucción postbélica forzou unha Nova Política Económica (NEP = liberalización e propiedade privada). A construcción do socialismo sobre a base dos planes quinquenais (industrialización e colectivización) foi obra de : 1) Trostky; 2 ) Zinoviev; 3) Stalin. 

18.- Os vencedores da I Guerra Mundial, reximes parlamentarios, permitiron a extensión do pluripartidismo e das libertades individuais. Na maior parte de Europa aplicáronse leis que melloraban as condicións sociolaborais (desenvolvemento sindical). Sen embargo, a situación podía ser moi inestable por mor: 1) das tensións nacionalistas; 2) da división nos antigos partidos socialistas; 3) as dous son correctas . 

19.- Nestes anos houbo fortes tensións sociopolíticas (cfr., condicións impostas polo Tratado de Versalles como as indemnizacións de guerra). En 1924 Gran Bretaña e os EEUU fixeron plans para apraza-la débeda e a economía alemaña empezou a estabilizarse. En 1925 tócaballe facelo ás relacións internacionais coa firma do Tratado de : 1) Berna; 2) Ginebra; 3) Locarno. 

20.- A guerra enriquecera a EEUU que viviu unha etapa de prosperidade, coñecida popularmente como os “felices vinte”, nos que se estableceron as bases da moderna sociedade de consumo. Este periodo non estaba exento de contradiccións (EEUU pasou de exportador a importador de productos agrarios, os prezos baixaron e con eles a demanda de bens industriais) e a Bolsa cun comportamento de euforia especulativa foi o desencadenante da crise. Foi: 1) o crac do 29; 2) só unha crise financieira; 3) só un martes negro. 

21.- Nos anos vinte a excepción á democracia europea foi Italia, que desde 1922 estableceu un réxime fascista dirixido por Benito Mussolini, que adouptou o título de Duce. As súas bases eran a supresión dos partidos e dos sindicatos e a absoluta dirección económica. En consecuencia, tratábase: 1) dunha dictadura; 2) dun totalitarismo; 3) dunha dictadura totalitaria. 

22.- A crise de 1929 golpeou con especial forza a Alemaña que seguía a paga-las súas débedas de guerra. A retirada de capitais americanos agravou a crise e o paro medrou con rapidez radicalizando as posicións políticas da República xurdida trala derrota do II Reich alemán. Falamos da República de: 1) Franfurt; 2) Hannover; 3) Weimar. 

23.- A radicalización política en Alemaña arruinou o sistema de partidos republicano ata culminar na creación dun Estado totalitario de partido único: o Partido Nacional-Socialista de Adolf Hitler. O III Reich aspiraba á revisión unilateral do Tratado de Versalles e á hexemonía na Europa oriental. Un elemento definidor e diferenciador do novo Estado era a súa ideoloxía: 1) antisemita; 2) de lealtade á Sociedade de Nacións; 3 ) contrario ao culto á personalidade. 

24.- En EEUU a crise financieira de 1929 se convirteu nunha grande recesión económica que explica o volco electoral de 1932 a favor de F.D. Roosevelt. Éste dirixiu tódolos esforzos a devolver a confianza mediante unha concentración de poder político e dun intervencionismo económico que xustificou nun: 1) New Deal; 2) Novo Pacto ou nova repartición; 3) as dous. 

25.- Ante as políticas expansionistas dos reximes totalitarios en parte resposta á precaria situación económica xeralizada pola crise do capitalismo mundial, as democracias occidentais como Gran Bretaña e Francia optaron por unha política que vulneraba os principios vixentes nas relacións internacionais perxudicando ás nacións máis febles. Esta política é cualificada historiográficamente como:1) de acougamento ; 2) de pacificación ; 3) de concordia. 

26.- Dende a súa chegada ao poder A. Hitler propúxose cambia-la situación internacional. Rompeu o Tratado de Versalles coa a remilitarización de Renania e as reclamacións territoriais basada na doutrina do espacio vital. Dous fitos da audacia da política exterior de Hitler os constituen a anexión (Ancluss) e a invasión (contra o acordado en Munich) respectivamente de: 1) Austria e Hungría; 2) Austria e Checoslovaquia; 3) Austria e Polonia. 

27.- En entreguerras a arquitectura continou o impulso racionalista, buscando edificios funcionais adaptados ás esixencias sociais. Ainda que hai moitas tendencias todas comparten trazos (materiais, procesos constructivos, depuración de volúmes, etc.). Entre as personalidades merecen mención : 1) Le Corbusier ; 2) Mies Van der Rohe; 3) sen dúbida, os dous. 

28.- Van Gogh abrira o camiño da pintura como expresión subxetiva do pintor, e este vieiro foi seguido nas primeiras décadas do s.XX polos pintores que serán cualificados por esta motivación de expresionistas. A temática existencialista (soidade, angustia…) corresponde a pintores da Europa: 1) nórdica; 2) meridional;3) oriental . 

29.- Nos anos vinte e trinta o impulso de innovación e ruptura coa tradición iniciado coas primeiras vangardas (fauvismo, cubismo, expresionismo) conduce a seguir explorando novos camiños. O centro do mundo artístico era Europa, e sobre todo a capital que dará o seu nome a toda unha xeración de artistase que coñecemos por : 1) Escola de Upsala; 2) Escola de París; 3) Escola de Brujas. 

30.- As vangardas, así en plural, reflicte a pluralidade de tendencias. A abstracción xeométrica, encarnada por Mondrian, optou polas liñas rectas e as cores puras. O futurismo, representado por Boccioni, interesouse polas formas fluidas e dinámicas. O surrealismo, identificado con Magritte, borra as fronteiras entre o consciente e o inconsciente. O dadaísmo, nada máis rematada a I G.M. propoñíase rachar co propio concepto de arte. Un nome propio da última corrente é: 1) H. Matisse; 2) E. Munch; 3) M. Duchamp. 

A II GUERRA MUNDIAL E A ORGANIZACIÓN DA PAZ

1.- Unha das teses historiográficas sobre o fin da orde internacional xurdida da Iª GM e en consecuencia sobre as orixes da 2ª GM, responsabiliza ao expansionismo dos Estados totalitarios (III Reich). No que respecta a Europa, fálase dunha escalada das tensións motivada polo revisionismo do Tratado de Versalles (1919) que culminaría nos Acordos de Múnich das potencias europeas (1938), co resultado: 1) da anexión dos Sudetes; 2) da mutilación dun Estado democrático soberano como Checoslovaquia; 3) as dous son correctas.

2.- A ocupación de Checoslovaquia (antiguos territorios do Imperio Austro-húngaro) polo exército alemán ao ano seguinte do Ancluss (amexión de Austria) e as alianzas defensivas entre Francia e Polonia (outro Estado novo xurdido da Conferencia de París) e de Francia con Gran Bretaña, porán fin as estratexias diplomáticas destes últimos, supostamente inspiradas nun espíritu pacifista sen concurso da SdN, que pasan a Historia como políticas: 1) de apalancamento; 2) de apazugamento; 3) de pasteleo.

3.- Outra das viraxes diplomáticas que abriron o camiño cara a guerra foi o pacto xermano-soviético coñecido como o Protocolo secreto Ribbentrop-Molotov (1939) que cuestionaba o mapa politico xurdido da 1ª GM (cfr., discontinuidade territorial da antiga Prusia e o colchón sanitario fronte á Rusia soviética) con acordos sobre un reparto:1) de Polonia 2) dos países bálticos; 3) as dous son correctas.

4.- A invasión alemana de Polonia en septembro de 1939 foi o prólogo da 2ª GM. A fiabilidade internacional das potencias europeas occidentais, comprometidas polas súas recentes alianzas con Polonia, pesaron máis que o poder disuasorio do Pacto xermano-soviético. O casus belli nesta ocasión foi a reinvindicación territorial alemana :1) do corredor litoral de Danzig; 2) da rexión montañosa de Gdansk; 3) nengunha das dous é correcta.

5.- No desenvolvemento da guerra pódese distinguir unha fase inicial (1939-41) de dominio alemán que se identifica co “blitzkrieg” ou guerra relampo, táctica militar necesariamente selectiva, que sucesivamente padeceron, xunto ós países neutrais, Polonia e Francia. Precisamente a actitude militar pasiva de Francia e Inglaterra ata que lles tocou o turno é coñecida como:1) a cabalgata das walkirias; 2) a política do avestruz 3) a guerra tonta.

6.- Os éxitos bélicos de Alemaña (batalla de Dunkerque e ocupación de París, xuño de 1940) provocaron o aillamento de Gran Bretaña, a incorporación ao conflicto de Italia e a formación dun estado francés colaboracionista, coñecido como: 1) o Goberno Vichy; 2) a Francia de Pétain; 3) as dous son correctas.

7.- Derrotada Francia e frustrada a invasión do territorio británico (batalla aérea de Inglaterra), as iniciativas bélicas alemanas voltáronse de novo cara o leste (primeiro nos Balkáns e finalmente contra a URSS) e tamén extendéronse ó Norde de África. Entre as motivacións destas decisións militares están :1 ) o control da canle de Suez e a necesidade de materias primas; 2) compromisos adquiridos entre sí polas potencias do Eixo; 3) impresionar a Gran Bretaña e forzala ó armisticio.

8.- En decembro de 1941 un goberno xaponés crecentemente militarista que apostaba por un imperialismo excluínte no continente asiático (Declaración Amau, 1933) atacou por sorpresa a flota norteamericana en Perl Harbour (Hawai), conscente de que só os EEUU tiñan capacidade e vontade de impedilo (Cfr., Conferencia de Washington, 1921). Os planos militares xaponeses estiveron precedidos dunha alianza con Italia e Alemaña (1940) coñecida como:1) o Pacto de Aceiro ; 2) a Unión Patriótica; 3) o Triángulo Berlín-Roma-Tokio.

9.- As victorias aliadas en 1942 (O Alamein, Stalingrado) sinalan o devalo das potencias do Eixo, sen embargo, a contenda prolongaríase nunha guerra de desgaste que a prol do maior potencial demográfico e industrial só culminaría na primavera de 1945 coa caída de Berlín, tomada:1) polos occidentais; 2) polos soviéticos; 3) simultaneamente, por acordo previo.

10.- Tamén o ano de 1942 resultou decisivo para a guerra no Pacífico (victoria USA en Midway), na medida en que permitiu reconquistar os territorios ocupados polos xaponeses, sen embargo, a solución definitiva fíxose esperar polo endurecemento das resistencias unha vez alcanzado o territorio nipón. A petición da paz viu forzada polas explosións atómicas en Hiroshima e Nagasaki decididas polo Presidente norteamericano: 1) Roosevelt; 2) Truman; 3 )MacArthur.

11.- As consecuencias da guerra póñense de manifesto con reparar tanto na extensión do conflicto a tódolos continentes e no baldimento de recursos materiais e humanos (estes últimos calcúlanse en 60 millóns) como na súa crueldade (bombardeos indiscriminados, deportacións masivas e o xenocidio xudío). Na recuperación de Europa o protagonismo norteamericano púxose de manifesto a través: 1) da concesión de créditos ; 2 ) do chamado Plano Marshall; 3) as dous son correctas.

12.- Trala fin da guerra fíxose evidente o declive político, económico e moral de Europa non só a nivel mundial (procesos de descolonización), senón tamén no propio continente (formación do “telón de aceiro” ou repartición de Europa en áreas de influencia polas superpotencias USA e URSS). Aínda así, o mapa político europeo non experimentaría cambios tan radicais como na Conferencia de París. En 1945, a nova orde internacional foi deseñado nas Conferencias de: 1) Ialta e Postdam; 2) San Francisco e Terranova; 3) Londres e Moscova.

13.- Xa durante o transcurso da guerra viuse a necesidade de recuperar o espíritu da SdN. O proxecto culminaría coa redacción da Carta das Nacións Unidas en xuño de 1945 e entre os seus obxetivos merece salientar a paz e a seguridade internacional, o respecto dos dereitos humanos e das liberdades fundamentais e a cooperación económica e social. Unha das razóns da súa maior eficacia respecto da SdN non é outra que contar:1) cunha forza militar de intermediación; 2) con soldados dos PPMM baixo bandeira da ONU; 3) as dous son correctas.

14.- Na estructura orgánica das UN, xunto ós órgaos de decisión e de debate (Secretario, Asemblea e Consello de Seguridade con sede en Nova YorK) e do Tribunal da Haia, existen unha serie de comisións, axencias e organismos especializados como:1) a Unesco e a Unicef; 2) a FAO e a OMS;3) as dous son correctas.

15.- Un dos primeiros problemas cos que tivo que enfrontarse a ONU foi a creación do Estado de Israel. No Plano de partición das UN (1947), xunto á delimitación das zonas xudea e árabe e á localización dos asentamentos duns e outros nos territorios alleos, recoñécese: 1) o principio de igualdade na extensión das zonas e no número dos asentamentos; 2) o principio de igualdade na continuidade territorial; 3) o estatuto de Xerusalen como cidade internacional.

16.- Ó remata-la 2ª GM só hai duas superpotencias (USA e URSS), que ademais o son a escala mundial. A súa influencia territorial é consecuencia da súa gran capacidade demográfica e industrial como sen dúbida tamén:1) do seu monopolio nuclear; 2) da súa complementariedade ideolóxica; 3) das súas historias nacionais paralelas.

17.- Os primeiros desacordos entre as superpotencias maniféstanse en 1947 (Alemaña, Grecia, e Turkía) e reflicten a contradicción de intereses entre potencias con cosmovisións políticas e económicas radicalmente dispares. O chamado bloque occidental identifícase con: 1) a Doutrina Truman e o Plano Marshall; 2) OTAN ou NATO; 3) as dous son correctas.

18.- O bloque comunista, nun exercicio de reacción simétrica ao bloque liberal capitalista, caracterízase institucionalmente pola creación da Kominform, do Comecon e do: 1) Exército bermello; 2) Pacto de Varsovia; 3) nengunha das dous é correcta.

19.- O Plano Marshall (1948-52), axuda económica americana para a reconstrucción postbélica de Europa, mais tamén cunha dimensión política (dete-la extensión do comunismo favorecida pola explosiva situación social derivada das penalidades da guerra) foi aceptado por 16 países que constituiron a OECE. Os principais beneficiarios foron en termos absolutos:1) Inglaterra e Francia; 2) Italia e Polonia; 3) os países do BENELUX.

20.- A Alemaña vencida dividiuse en 4 zonas de ocupación militar (soviética, francesa, británica e norteamericana). A capital Berlín ,que estaba na zona soviética dividiuse a súa vez en 4 sectores. O bloqueo de Berlín por parte da URSS respostaba ás diferencias dos aliados na interpretación dos acordos de Ialta respecto da futurible reunificación de Alemaña. A crise, sobre non lograr o abandono occidental da cidade de Berlín, rematou co nacemento de dous estados alemáns, a RFA e a : 1) República Socialista ; 2) República Democrática; 3) Republica soviética.

Joaquín Costa Martínez

FICHA BIOGRAFICA DE PERXONAXES HISTÓRICOS    NOME DO ACTOR.- Joaquín Costa Martínez
CIRCUNSTANCIAS HISTÓRICAS.-
RESEÑA BIOGRAFICA   Fontes bibliográficas     e    recursos web.-    wikipedia	IDENTIDADE.- Foi un político, xurista, economista e historiador español.
	COORDENADAS VITAIS.- Naceu en Monzón,Huesca o 14 de setembro de 1846 e faleceu en Graus, Huesca, o 8 de febreiro de 1911.
	ORIXE FAMILIAR.- Naceu dentro dunha familia campesiña modesta.
	ESTUDIOS E FORMACIÓN.- Estudou en Huesca, bacharelato e maxisterio, e en Madrid onde se doctora en Dereito (1872) e Letras (1875).
	CURRICULUM PROFESIONAL.- É profesor auxiliar na Universidade Central, cargo ao que renuncia en protesta pola política educativa da Restauración xunto a Francisco Giner de los Ríos e outros membros da Institución Libre de Enseñanza. Exerce como letrado en Cuenca e despois en Huesca (1877–1879).As súas humildes oríxes inclínano á política; estuda particularmente as raíces populares do dereito consuetudinario español  e o mundo rural ao participar nos Congresos de Agricultores e Gandeiros (1880–1881). Participa tamén en numerosos mítines e conferencias africanistas e abolicionistas. Dirixe, ademáos, o Congreso Español de Xeografía Colonial e Mercantil (1883), cofunda a Sociedade de Africanistas e Colonistas que dirixe as expedicións á África occidental e ecuatorial. Tras regresar, por fin (1893), a unha plaza de notario en Madrid, ten agora unha visión moito máis política e científico-social.Coas súas mensaxes ás Cámaras Agrarias aragonesas consigue a creación dunha Asamblea Nacional de Productores que se alía con las Cámaras de Comercio para formar la Unión Nacional, novo partido político popular e moi crítico co sistema da Restauración canovista. Afectado profundamente polo fracaso deste partido continuou atribuíndo responsabilidades pola situación española á propia monarquía na espectacular enquisa realizada desde o Ateneo de Madrid coa colaboración de moitas grandes figuras da cultura e a sociedade españolas (de Miguel de Unamuno a Emilia Pardo Bazán) para redactar un dos seus títulos clásicos: Oligarquía y Caciquismo como la forma actual de gobierno en España: urgencia y modo de cambiarla (1901), tremenda e informada denuncia da corrupción do sistema político canovista da Restauración que suporá a marxinación de Costa dos centros políticos do sistema.
	IDEOLOXÍA.- Foi o maior representante do movemento intelectural coñecido como Rexeneracionismo.
PRODUCCION LITERARIA.- La tierra y la cuestión social La vida del derecho: ensayo sobre el derecho consuetudinario Reforma de la fe pública Reorganización del notariado, del registro de la propiedad y de la administración de justicia Política hidraúlica Derecho consuetudinario y economía popular de España. La libertad civil y el Congreso de Jurisconsultos Aragoneses La vida del derecho : ensayo sobre el derecho consuetudinario Teoría del hecho jurídico individual y social Reforma de la fe publica.

Práxedes Mateo Sagasta

FICHA BIOGRAFICA DE PERXONAXES HISTÓRICOS  NOME DO ACTOR.- Práxedes Mateo Sagasta
CIRCUNSTANCIAS HISTÓRICAS.-
RESEÑA BIOGRAFICA Fontes bibliográficas e recursos web.- wikipedia	IDENTIDADE.- Foi un político español e destacado orador polo seu talento retórico e valores fortes. Foi presidente do Consello de Ministros e presidente do Goberno Español
	COORDENADAS VITAIS.- Naceu en Torrecilla(Cameros, A Rioxa) o 21 de xullo de 1825 e falecu en Madrid o 5 de xaneiro de 1903.
	ORIXE FAMILIAR.- Era un dos tres fillos de Clemente Sagasta y Díaz con Esperanza Escolar.
	ESTUDIOS E FORMACIÓN.- Estudou a carreira de enxeñeiro de camiños pero nunca exerceu como tal pois adicouse ó xornalismo e á política.
	CURRICULUM PROFESIONAL.- En 1848, refusou a asinar unha carta de apoio a Isabel II. Rematados os estudos, participou na política da restauración dentro do Partido Liberal Fusionista. Sagasta foi membro das Cortes entre 1854 e 1857 e entre 1858 y 1863. En 1868, incorporouse ó goberno provisorio que asumiu o poder tralo destronamento de Sabela II. Entre 1871 e 1902 foi varias veces presidente do goberno. Desenvolveu nos seus varios mandatos medidas avanzadas entre as que destaca a reimplantación definitiva do sufraxio universal masculino en 1880.  En 1897 volveu ó poder. Interviu na guerra cos Estados Unidos polas colonias de ultramar, onde foi culpado pola perda dos restos do imperio epañol.
	IDEOLOXÍA.- Pertencía ao Partido Liberal.
PRODUCCION LITERARIA.- Bibliografía: Carlos Darde, La Restauración. Ferrer Benimeli (coordinador), Masonería, revolución y reacción

Nicolás María Rivero

FICHA BIOGRAFICA DE PERXONAXES HISTÓRICOS  NOME DO ACTOR.- Nicolás María Rivero
CIRCUNSTANCIAS HISTÓRICAS.-
RESEÑA BIOGRAFICA   Fontes bibliográficas e recursos web.- wikipedia	IDENTIDADE.-  Foi un político demócrata español
	COORDENADAS VITAIS.- Naceu en Morón da Fronteira en 1814 e faleceu en Madrid en 1878.
	ORIXE FAMILIAR.-
	ESTUDIOS E FORMACIÓN.- Licenciouse en mediciña e dereito.
	CURRICULUM PROFESIONAL.- Foi o primeiro alcalde de Madrid pertenecente ó Partido Democrático. Foi deputado en varias ocasións e colaborou na fundación do Partido Democrático en 1849, do que fue nomeado xefe. Interviu nas Cortes Constituíentes de 1855. Rivero resultou elexido e foi o único representante da democracia no Congreso de 1858 a xaneiro de 1863. Dirixiu La Discusión hata 1864.Figurou na preparación da Revolución de 1868. Foi alcalde de Madrid (1868 – 1870) e presidente das Cortes Constituíntes de 1869 que elaboraron a Constitución. En 1870 ocupou o Ministerio da Gobernación. Presidente do Congreso durante o reinado de Amadeo I.
	IDEOLOXÍA.- Pertenceu ó partido democrático.
PRODUCCION LITERARIA.-

Manuel Alonso Martínez

FICHA BIOGRAFICA DE PERXONAXES HISTÓRICOS  NOME DO ACTOR.- Manuel Alonso Martínez
CIRCUNSTANCIAS HISTÓRICAS.-
RESEÑA BIOGRAFICA Fontes bibliográficas e recursos web.- wikipedia	IDENTIDADE.- Foi un xurista e político español.
	COORDENADAS VITAIS.- Naceu en Burgos o 1 de xaneiro de 1827 e faleceu en Madrid o 13 de enero de 1891.
	ORIXE FAMILIAR.-
	ESTUDIOS E FORMACIÓN.- Cursa os estudos de Dereito e Filosofía e Letras en Madrid.
	CURRICULUM PROFESIONAL.- Exerce como abogado na súa cidade natal hasta que durante o Bienio Progresista é elixido Deputado pola provincia de Burgos. De 1855 a 1856 é nomeado Ministro de Fomento baixo o goberno de Baldomero Espartero.Coa creación da Unión Liberal de Leopoldo O’Donnell unese ao mesmo en 1857 sendo Gobernador Civil de Madrid. De 1865 a 1866 é Ministro de Facenda durante a decadencia dos gobernos liberais e antes do Sexenio Democrático.Apartado da vida política, en 1869 é elixido Presidente da Real Academia de Xurisprudencia e Lexislación e adica o seu tempo á labor como xurista e escritor. En 1875 é nomeado Presidente da Comisión que haberá de redactar o proxecto de Constitución de 1876 trala Restauración borbónica na persona de Alfonso XII, ao tempo que prosigue os seus traballos xurídicos participando activamente na codificación do Dereito Civil. O Código Civil Español é considerado como un dos seus logros máis importantes. En 1881 é nomeado Ministro de Graza e Xustiza baixo a Presidencia de Práxedes Mateo Sagasta. En 1890 é, finalmente, elexido Presidente do Congreso dos Deputados. Alonso Martínez gozou da confianza de Isabel II, de Alfonso XII e da Reina Rexente María Cristina de Habsburgo.
	IDEOLOXÍA.- Aínda que pertencente ao movemento liberal, Alonso Martínez destaca por conviccións máis propias do Antigo Réxime. Convencido de que levar ao extremo as liberdades individuais dos homes podía levar a situacións caóticas, cría na sociedade organizada xerárquicamente. Así mantiña o discurso aristotélico e enfrentábase, no só a calquera teoría socialista, senon ao pensamiento krausista igualmente.
PRODUCCION LITERARIA.-